Τιμάται σήμερα η Ένωση των Επτανήσων, μία σημαδιακή ημέρα που όχι μόνο ένωσε τα Ιόνια Νησιά με το Βασίλειο της Ελλάδας αλλά και κάθε χρόνο ενώνει όλους τους Επτανήσιους για τις ανάγκες των εορτασμών παρ’ όλες τις πολιτικές και κοινωνικές διαφορές. Ενώ οι προκαταλήψεις και οι γενικεύσεις συνεχίζουν και στον 21ο αιώνα.
Η αγγλική κατοχή στα Ιόνια νησιά ονομαζόταν επίσημα Προστασία. Προστασία της ανεξάρτητης πολιτείας των Επτανήσων, όπως αναφερόταν στη συνθήκη της Βιέννης, το 1815.
Ο λόρδος μεγάλος αρμοστής εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα και συνεργάστηκε στενά με την αριστοκρατία. Κοινός τους στόχος η καταπολέμηση της εθνικής συνείδησης των νησιωτών, που είχε φουντώσει μετά την πρώτη γαλλική κατάκτηση. Η ελληνική επανάσταση και η δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους αποτέλεσαν το έναυσμα μακρών αγώνων που απέκτησαν και την πολιτική τους έκφραση μέσα από τις τάξεις του ριζοσπαστικού κόμματος.
Σκοπός των ριζοσπαστών ήταν όχι μόνο η ένωση με την Ελλάδα αλλά και ο δημοκρατικός μετασχηματισμός ολόκληρης της Βαλκανικής. Οι συνεχείς εξεγέρσεις εντάθηκαν. Ο επαναστατικός άνεμος που σάρωνε την Ευρώπη το 1848, ξέσπασε ορμητικός στην Κεφαλονιά, όπου η εξέγερση μεταβλήθηκε σε συγκροτημένη επανάσταση. Η επέμβαση του αγγλικού στρατού την περιόρισε για λίγο αλλά το 1849 η επανάσταση φούντωσε πάλι κι εξελίχθηκε σε κανονική ένοπλη αντιπαράθεση.
Οι μάχες ανάμεσα στους χωρικούς και τους Άγγλους αναστάτωσαν το νησί, με αποτέλεσμα η αγγλική κατοχή να χρησιμοποιήσει τα πιο άγρια μέσα καταστολής που διέθετε, προκειμένου να επικρατήσει. Οι ριζοσπάστες υπέστησαν φοβερούς διωγμούς που εξαπολύθηκαν με τη συνεργασία Άγγλων και ντόπιων αριστοκρατών. Όμως, η Βουλή των Ιονίων νησιών εξέδωσε ψήφισμα (1850), με το οποίο ζητούσε την ένωση με την Ελλάδα. Η απάντηση του αρμοστή ήταν να διαλύσει το κοινοβούλιο.
Βασίλισσα Βικτώρια: “Πόσο πολύ θα ήθελα να ήταν μαζί μου ο Αλβέρτος γι’ αυτήν τη σημαντική απόφαση. Αλλά είμαι σίγουρη ότι ο Αλβέρτος θα συμφωνούσε. Είναι σωστό και δίκαιο, τα Ιόνια Νησιά να ενωθούν με την Ελλάδα”
Στις 21 Μαΐου 1864 τα Επτάνησα ενώνονται επισήμως με το Ελληνικό Βασίλειο και γίνονται η πρώτη περιοχή που προσαρτάται μετά την ολοκλήρωση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Τα Επτάνησα είχαν συγκροτήσει το πρώτο αυτόνομο κράτος, την Ιόνιο Πολιτεία από το 1800 – 1807. Το 1807 περνούν στη σφαίρα επιρροής της Αυτοκρατορικής Γαλλίας και στη συνέχεια στην Αγγλία.
Την περίοδο που ακολούθησε την Ελληνική Επανάσταση του 1821 οι Επτανήσιοι ριζοσπάστες δραστηριοποιούνται έντονα για την ενσωμάτωση των Ιονίων Νήσων στο νεοσύστατο Ελληνικό Βασίλειο.
Οι Άγγλοι προσπαθούν με διάφορους τρόπους (κυρίως παραχωρήσεις προνομίων) να διατηρήσουν τα Επτάνησα στην κατοχή τους. Με το πέρασμα των χρόνων όμως και έχοντας εξασφαλίσει ένα σημαντικό λιμάνι στο κέντρο της Μεσογείου, τη Μάλτα, τα Επτάνησα είχαν εξελιχθεί σε ένα σημαντικό κέντρο εξόδων και αναταραχών.
Έτσι, αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν την παραχώρηση των Επτανήσων ως ένα διπλωματικό μέσο για να επιτύχουν την ανακήρυξη του αγγλόφιλου Γεωργίου του οίκου των Γκλύξμπουργκ σε Βασιλιά της Ελλάδας.
Στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των τριών δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας (17 Μαρτίου 1864), αποφασίστηκε τα Επτάνησα να ενσωματωθούν στον ελληνικό κορμό στις 21 Μαΐου 1864.
Σύμφωνα με τους όρους της ένωσης, η Κέρκυρα θα αποστρατικοποιούνταν, για το λόγο αυτό μάλιστα γκρεμίστηκε το οχυρό της πόλης. Επίσης, το Ελληνικό Βασίλειο αποδεχόταν όλες τις υποχρεώσεις προς ξένες κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδιώτες, οι οποίες απέρρεαν από συμβάσεις που είχαν συναφθεί με την Ιόνιο Πολιτεία και τη Μεγάλη Βρετανία. Τέλος, το Ελληνικό Βασίλειο αναλάμβανε επίσης να καταβάλει αποζημιώσεις και συντάξεις στους άγγλους υπαλλήλους που θα έχαναν τη θέση τους με την Ένωση.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1864 το IΓ’ Iόνιο Kοινοβούλιο ενέκρινε την Ένωση με την Eλλάδα σε «Μία και αδιαίρετη πολιτεία υπό το συνταγματικό σκήπτρο του Βασιλέως Γεωργίου A’».
Συνθήκη του Λονδίνου
Ένωση των Ιονίων Νησιών με την Ελλάδα
Ως αποτέλεσμα, η Αυτής Βρετανική Μεγαλείοτητα, η Αυτού Μεγαλειότητα ο Αυτοκράτωρ των Γάλλων, και η Αυτού Μεγαλειότης ο Αυτοκράτωρ της Ρωσίας, τα υπογράφοντα μέρη της Σύμβασης της 7ης Μαϊου, 1832, αναγνωρίζουν την Ένωση και ανακηρύσσουν ότι η Ελλάδα, μέσα στα Όρια που έχουν αποφασιστεί από τη συμφωνία της Κωνσταντινούπολης μετακύ των Αυλών της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις 21 Ιουλίου 1832, που περιελάμβανε τα Ιόνια νησιά, θα γίνουν από ένα Μοναρχική, Ανεξάρτητη και Συνταγματική Πολιτεία, κάτω από την Κυριαρχία της Αυτού Μεγαλειότητας Βασιλιά Γεωργίου και κάτω από την Εγγύηση των 3 Αυλών.
Είτε εμπνεόμενος από τις πολιτικές σκοπιμότητες και τον ρόλο της Βρετανίας στο εμπόριο της περιοχής, είτε ορμώμενος από φιλελληνικά συναισθήματα, είτε και από τα δύο, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Γεώργιος Κάνινγκ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων υπέρ της Ελλάδας. Άλλωστε αυτός ήταν που παραγκώνισε τον Αυστριακό καγκελάριο Μέτερνιχ, που ήταν αναφανδόν υπέρ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο Κάνινγκ προχωρούσε σε κινήσεις στρατηγικής και μάλιστα είχε μυστική συνάντηση με τον Γάλλο Βασιλιά προκειμένου να τον πείσει. Η Γαλλία είχε μείνει έξω από το πολιτικό παιχνίδι και ήθελε με κάθε τρόπο να αποκτήσει πρόσβαση στην νευραλγική περιοχή της Ελλάδας.
Στη συνάντησή τους ο Γάλλος Βασιλιάς Κάρολος Ι’ μίλησε στον Κάνινγκ με τρόπο που έλυνε τα χέρια του Βρετανού πολιτικού: Δεν ανέχομαι να βλέπω εν αδιαφορία τους ο ομόθρησκούς μου Έλληνας εξολοθρευομένους υπό των Τούρκων και των Αιγυπτίων. Είμαι αποφασισμένος να ενεργήσω παν ό,τι είναι αναγκαίον εις παρεμπόδισιν τόσο αξιοθρηνήτου καταστάσεως. Ήταν η εποχή που ο Ιμπραήμ είχε υποτάξει την Πελοπόννησο πνίγοντας την επανάσταση στο αίμα των αγωνιστών της.
Το λάθος του Μέτερνιχ
Τα πράγματα όμως ακόμη δεν ήταν εύκολα αφού η γαλλική κυβέρνηση του Βιλέλ ήταν ακόμη δεμένη στο άρμα του Μέτερνιχ. Οι μηχανορραφίες του αυστριακού δεν σταματούσαν, ωστόσο ένα σημαντικό λάθος διπλωματίας άνοιξε τον δρόμο στον Κάνινγκ.
Στις 26 Δεκεμβρίου του 1826 και ενώ οι συζητήσεις για το ελληνικό ζήτημα ήταν στο επίκεντρο στο Λονδίνο, ο Αυστριακός πρέσβης πήρε εντολή από τον Μέτερνιχ να αποχωρήσει από τις συνομιλίες. Ο ανθέλληνας καγκελάριος πίστευε ότι έτσι θα ναυαγούσαν οι συνομιλίες.
Ο Κάνινγκ όμως, έχοντας προπαρασκευάσει το σχέδιο της Συνθήκης που είχε στο μυαλό του και, με απόλυτη μυστικότητα έστειλε το σχέδιο ειρήνευσης στο Παρίσι. Η Συνθήκη προέβλεπε συμφωνία μεταξύ Βρετανίας, Γαλλίας και Ρωσίας και έπεσε σαν βόμβα στις διπλωματικές αποστολές των εμπλεκομένων χωρών αφού ενημερώθηκαν κατόπιν εορτής.
Την ίδια ώρα ο Κάνιγκ οργάνωσε την ενίσχυση του Βρετανικού στόλου στην Ελλάδα στέλνοντας από το Πλίμουθ στο Αιγαίο 4 πολεμικά πλοία, 4 φρεγάτες και δύο μπρίκια. Αναλόγως έπραξαν Ρωσία και Γαλλία. Όλα ήταν έτοιμα για επιβληθεί με κάθε τρόπο η συνθήκη. Ο Γάλλος Πρωθυπουργός Βιλέλ για να διατηρήσει την καλή του σχέση με την Αυστρία, έστειλε τον πρεσβευτή του ουσιαστικά να «απολογηθεί» στον Μέτερνιχ μετερχόμενος τη δικαιολογία ότι ήταν μονόδρομος για τη Γαλλία η συμμετοχή της προκειμένου να μην έχει η Ρωσία το πάνω χέρι στην περιοχή. Άλλωστε αυτή ήταν μια σοβαρή εκδοχή της ιστορικής αλήθειας.
Οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις όρισαν πληρεξούσιους για να κάνουν τις διαπραγματεύσεις με την Υψηλή Πύλη και την Ελληνική πλευρά, αλλά και να υπογράψουν την τελική συμφωνία. Εκ μέρους της Γαλλίας: Πρίγκιπας Ιούλιος Πολινιάκ, στρατηγός και πρέσβης του Βασιλείου της Γαλλίας στη Σαρδηνία. Εκ μέρους Μεγάλης Βρετανίας: Αντικόμης Ουίλιαμ Δούδλεϊ, σύμβουλος του Βασιλιά και αρχιγραμματέας της βρετανικής επικράτειας για τις εξωτερικές υποθέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκ μέρους της Ρωσίας: Πρίγκιπας Λιέβεν, στρατηγός, γενικός υπασπιστής του Τσάρου και Διοικητής των επίλεκτων ταγμάτων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Εις την επέτειον της ενώσεως της Επτανήσου
(Στίχοι απαγγελθέντες εις τον Παρνασσόν)
Όλοι μαζί δοξάζετε κι υμνείτε Λιβαδάδες,
Πυλαρινούς, Παήσηδες, Τυπάλδους, Παδοβάδες.
Υμνείτε και δοξάζετε Κουρήδες, Μομφερράτους,
Ζερβούς, Δομενικίνηδες, Καρούσους, Γιακωβάτους,
κι όσους ιδέας εθνικής επτέρωσε δαιμόνιον
κι επύργωσε το κύμα του το γαλανόν Ιόνιον.
Υμνείτε και δοξάζετε μαζί με τ’ Ανθεστήρια
καλλιστεφάνους μαχητάς, ριζοσπαστών μαρτύρια,
και λόγων αστραπόβροντα μέσα σε Βουλευτήρια.
Υμνείτε και δοξάζετε τους άνδρας τους ευτόνους…
θανάτους δεν ετρόμαξαν, μητ’ εξορίας πόνους,
κι εξύπνησαν αντίλαλοι προαιωνίων βράχων.
μ’ ελεύθερα κηρύγματα πνευματικών προμάχων.
Δεν ήσαν και τα χέρια των με σίδερα δεμένα
και μητ’ εδούλειαν σκυφτοί σε βάρβαρο Σατράπη,
μα πολεμούσαν προστατών σκήπτρα πολιτισμένα
γιατ’ είχαν μέσα των βαθειά του γένους την αγάπη.
Ώσπου με τους αγώνας των απέκαμε κι ο ξένος,
και μιαν αυγή σαν σήμερα, που σύσσωμο το γένος
των πρώτων σταυροφόρων του δοξολογεί την χάρη,
σηκώθηκαν κι εστήλωσαν σε δοξασμένα κάστρα
την γαλανή με το σταυρό και με τον καβαλάρη
κι επτά νησιά κατέλαμψαν καθώς της πούλιας τ’ άστρα.
Θέλουν Πινδάρων έμπνευσιν κι Αισχύλων κελαδήματα
τέτοιοι του γένους Προμηθείς και της ιδέας θύματα.
Έπρεπε μόνον ν’ ανυμνούν εκείνων οι παιάνες
αγώνας πνεύματος μακρούς,
που μεγαλώνουν τους μικρούς,
κι εμπρός εις τους Κορύβαντας ορθόνωνται Τιτάνες.
Γεώργιος Σουρής, «Εις την επέτειον της ενώσεως της Επτανήσου», Άπαντα, Σπύρος Μελάς (επιμ.), τ.2, Βίβλος, Αθήνα 1966, σ. 71-72.
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=3916016468435749&id=100000823047236