Της Μαριλένας ΄Παπαδάτου
Το γεγονός ότι αυτό το νησί κρύβει χιλιάδες ομορφιές, εντυπωσιακά ..μυστικά και θησαυρούς που μπορεί να αγνοούν ακόμη και όσοι δικαιολογημένα θεωρούν τους εαυτούς τους πολύ καλούς γνώστες κάθε σπιθαμής του, επιβεβαιώθηκε ακόμη μια φορά το πρωί του περασμένου Σαββάτου.
Αφορμή ήταν η πρωτοβουλία που ανέλαβε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ζακύνθου και η δραστήρια προϊσταμένη της Υπηρεσίας, αρχαιολόγος Χριστίνα Μερκούρη στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων, διοργανώνοντας ξενάγηση σε δύο από τις δεκάδες παλιές βρύσες που διασώζονται σήμερα στον τόπο μας.
Οι βρύσες που επιλέχθηκαν για την ξενάγηση είναι στο Κρυονέρι και ενώ οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού γνωρίζουν πολύ καλά το επιβλητικό κτίσμα της βενετσιάνικης βρύσης στην περιοχή, ελάχιστοι γνωρίζουν μια ακόμη βρύση, πολύ πιο παλιά, που βρίσκεται καλά κρυμμένη στο κτήμα της οικογένειας Κολαΐτη, απέναντι από τον Α΄ Παιδικό Σταθμό.
Η συγκεκριμένη βρύση, η ύπαρξη της οποίας δεν καταγράφεται ούτε στα αρχεία γνωστών περιηγητών όπως ο Λουδοβίκος Σαλβατόρ, φέρει επιγραφή με την χρονολογία 1203.
Το … «κέντρο διασκέδασης» πάνω από την βρύση!
Το ραντεβού δόθηκε στις 11 το πρωί του Σαββάτου, στην βενετσιάνικη βρύση του Κρυονερίου κάτω από τον ζεστό ανοιξιάτικο ήλιο και ανταποκρίθηκαν λίγοι αλλά …καλοί, που άκουσαν με ενδιαφέρον την ερευνήτρια και πολιτικό μηχανικό Τ.Ε. Μαρία Σιδηροκαστρίτη Κοντονή να δίνει πληροφορίες για το συγκεκριμένο μνημείο, το οποίο όλοι έχουμε δει αλλά πολλοί λιγότεροι γνωρίζουμε την ιστορία του.
Σε αυτό άλλωστε «βοηθάει» και το γεγονός ότι στο μνημείο δεν υπάρχει ούτε μια πινακίδα που να δίνει στοιχειώδεις πληροφορίες για την ιστορική του σημασία.
Η κ. Σιδηροκαστρίτη Κοντονή, που πολύ πρόσφατα ολοκλήρωσε και παρουσίασε μια πλήρη καταγραφή των παλιών βρυσών και πηγαδιών στη Ζάκυνθο, ανέφερε πως το βενετσιάνικο αυτό κτίσμα που στέγαζε την βρύση χρονολογείται πολύ πριν το 1830, οπότε και σύμφωνα με την επιγραφή που φέρει ανακατασκευάστηκε από έναν αξιωματούχο Βενετό ονομάτι Ρενάριο.
Η δεξαμενή συγκέντρωνε νερό από ένα δίκτυο με σήραγγες που λειτουργούσε κάτω από το λόφο του Κάστρου και … «ξεδιψούσε» όχι μόνο τους ντόπιους, αλλά ακόμη και τα παραπλέοντα καράβια που σταματούσαν για ανεφοδιασμό. Η βρύση κάλυπτε και τις ανάγκες των φυλακών που λειτουργούσαν στην περιοχή και μάλιστα υπήρχαν …τρόφιμοι στους οποίους είχε ανατεθεί η εργασία του νεροκουβαλητή!
Η πληροφορία όμως που προκάλεσε αίσθηση δεν ήταν ότι… στα «παλιά τα χρόνια» το νησί κάλυπτε και με το παραπάνω τις ανάγκες των κατοίκων του για νερό, όσο σοκαριστική και αν είναι αυτή η …αποκάλυψη σε μια περίοδο που πληρώνουμε αδρά για βυτιοφόρα και μπουκάλια με εμφιαλωμένο.
Αυτό που πραγματικά δύσκολα μπορούσαν να αντιληφθούν οι νεότεροι της συντροφιάς που παρακολουθούσε την ξενάγηση, είναι ότι πριν από λίγες δεκαετίες, το κτίσμα είχε επιχωματωθεί και πάνω ακριβώς από την παλιά βρύση λειτουργούσε…. κέντρο διασκέδασης και μάλιστα με λαϊκό ρεπερτόριο.
Η παλιά βρύση βρισκόταν, σύμφωνα με μαρτυρίες που μετέφερε η κ. Σιδηροκαστρίτη – Κοντονή, μέσα στο χώρο των τουαλετών και χρειάστηκε να ακολουθήσουν συντονισμένες παρεμβάσεις ώστε το κέντρο να γκρεμιστεί και το μνημείο να ανασυρθεί και να αποκατασταθεί.
Η κρυμμένη βρύση στο κτήμα Κολαΐτη
Η πραγματική αποκάλυψη όμως έγινε στη δεύτερη «στάση» της περιήγησης, στο κτήμα της οικογένειας Κολαΐτη, όπου ανάμεσα σε δέντρα και εποχικές καλλιέργειες υπάρχει ένα πανέμορφο κτίσμα. Πρόκειται για την πρόσοψη μιας βρύσης, η χρονολογική προέλευση της οποίας αγνοείται και μοναδικό στοιχείο είναι αυτό της επιγραφής που φέρει. Η χρονολογία που αναγράφεται είναι 1203, ενώ γνωστή είναι και η ανακαίνιση της το 1760!
Η αποκάλυψη της ύπαρξης αυτού του μνημείου έγινε πολύ πρόσφατα από την κ. Σιδηροκαστρίτη και σε αυτό συνέβαλε η ίδια η ιδιοκτήτρια του κτήματος Ν. Κολαΐτη, η οποία όταν ρωτήθηκε από την ερευνήτρια για το αν έχει υπόψη της κάποια παλιά βρύση στην περιοχή, με χαρά της παρουσίασε το κτίσμα που βρισκόταν στην ιδιοκτησία της.
Η κ. Σιδηροκαστρίτη, περιέγραψε πως έμεινε με το στόμα ανοιχτό, ενώ μια ανάλογη αντίδραση υπήρξε και από τους συμμετέχοντες στην περιήγηση του Σαββάτου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειξαν και οι αρχαιολόγοι της συντροφιάς, προκειμένου να μπουν οι βάσεις για τον στοιχειώδη καθαρισμό και την προστασία του μνημείου.
Λίγο μετά τις δώδεκα, η ξενάγηση ολοκληρώθηκε και το ραντεβού ανανεώθηκε για την πρώτη ευκαιρία που θα δοθεί. Με δεδομένη μάλιστα τη διάθεση που δείχνει η διοίκηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων, αυτή η ευκαιρία δε θα αρχίσει να έρθει.