Την εικόνα, τη γνώση που έχουμε για την Επανάσταση του 1821 έρχεται να καταγράψει η δημοσκόπηση που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών. Ειδικότερα, για το χαρακτήρα και τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης, το ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων, το όφελος από τα δάνεια που το νεοσύστατο ελληνικό κράτος έλαβε κ.α.
Η δημοσκόπηση, τρίτη κατά σειρά που έχει πραγματοποιήσει το ΚΕΦίΜ από το 2019 και μετά, διενεργήθηκε από την εταιρεία MARC το διάστημα 30 Νοεμβρίου ως 5 Δεκεμβρίου, είναι πανελλαδική και έχει δείγμα 1.211 ατόμων. Εντάσσεται δε, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «200 Χρόνια από τη Φιλελεύθερη Επανάσταση».
Σε ό,τι αφορά τα κύρια ευρήματα της δημοσκόπησης, αυτά έχουν ως εξής: εν πρώτοις, «η Επανάσταση του 1821 αποτελεί κοινό τόπο αναφοράς που ενώνει όλους τους Έλληνες, ανεξαρτήτως δημογραφικών χαρακτηριστικών, μορφωτικού επιπέδου, ιδεολογικής τοποθέτησης, πολιτικής ταυτότητας», επισημαίνεται από το Κέντρο, που υπογραμμίζει ταυτόχρονα την καθολική αποδοχή που απολαμβάνει ο εθνικός χαρακτήρας της Επανάστασης (91,2%).
Οι πλέον γνωστοί πρωταγωνιστές της Επανάστασης είναι, κατά σειρά, ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο Γ. Καραϊσκάκης και η Λ. Μπουμπουλίνα -με αύξηση άνω των 10 μονάδων η τελευταία. Παραλλήλως αναγνωρίζεται η θετική συμβολή της Φιλικής Εταιρείας (90%), των Φιλελλήνων (84,4%) και των νησιωτών πλοιοκτητών (83,8%) στην έκβαση του Αγώνα, περισσότερο από άλλους παράγοντες.
Από εκεί και πέρα, «ο Φιλελεύθερος χαρακτήρας της Επανάστασης είναι πλέον δεύτερος σε δημοφιλία μετά τον Εθνικό», με τον Κοινωνικό να περνά στην τρίτη θέση, ενώ κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών «παρατηρείται σημαντική αύξηση του αριθμού των πολιτών που αναγνωρίζουν τον Φιλελεύθερο (από 52,9% το 2019, σε 58,4% το 2021) και Δημοκρατικό (από 40,8% σε 46,2%) χαρακτήρα της Επανάστασης». Επιπροσθέτως, 9 στους 10 Έλληνες αποτιμούν θετικά το ρόλο του Αδαμάντιου Κοραή, πατέρα του Ελληνικού φιλελευθερισμού στην επιτυχή έκβαση της Επανάστασης.
Σε ό,τι αφορά τον ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων στην έκβαση του Αγώνα, το 38,9% των Ελλήνων πιστεύει ότι η Ρωσία είχε την πλέον θετική συμβολή, με τη Γαλλία (20,7%) και τη Μεγάλη Βρετανία (19,7%) να ακολουθούν. Σε σχέση με την πρώτη δημοσκόπηση του 2019 η Ρωσία και η Αυστρία παρουσιάζουν μικρή πτωτική τάση, ενώ Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία κατά τι ανοδική (σ.σ. διευκρινίζεται ότι η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε πριν την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου).
Ταυτοχρόνως, 4 στους 10 συγκλίνουν στο θετικό ρόλο των εξωτερικών δανείων αλλά και 3 στους 10 στον αρνητικό. Διχασμένες οι απαντήσεις και στο καθοριστικό αίτιο της θετικής έκβασης της Ελληνικής Επανάστασης: σύμφωνα με το 58% αυτό ήταν οι στρατιωτικές επιτυχίες των επαναστατών, η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων, αντιτείνει το 34%.
Ακόμη, στο ερώτημα, «μύθος ή αλήθεια το κρυφό σχολειό;», το 70,5% των ερωτηθέντων πιστεύει πως είναι αλήθεια, άποψη που δεν συμμερίζεται το 23,8%. Ενώ στο ερώτημα, αν, πράγματι, η Επανάσταση ξεκίνησε την 25η Μαρτίου στην Αγία Λαύρα;, το 43% συμφωνεί πως, όντως, ξεκίνησε από εκεί η Επανάσταση, τη στιγμή που το 41,7% λέει πως είναι ένας μύθος.
Η επέτειος των 200 χρόνων ήταν, όμως, μια ευκαιρία να …φρεσκάρουμε τις ιστορικές μας γνώσεις, καθώς από τη δημοσκόπηση καταγράφεται ότι οι μισοί Έλληνες δηλώνουν ότι στη διάρκεια του 2021 διάβασαν και έμαθαν περισσότερα για το 1821, με τις τηλεοπτικές εκπομπές (28,4%), τα βιβλία (18,6%) και το διαδίκτυο (16,9%) να είναι ανάμεσα στις σημαντικότερες πηγές ενημέρωσης. Περίπου οι μισοί δηλώνουν ότι γνωρίζουν καλά την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, ωστόσο μόλις 1 στους 10 συμφωνεί ότι την γνωρίζουν εξίσου καλά οι συμπολίτες τους.
