Παράνομη κρίνει το Συμβούλιο της Επικρατείας την εκχώρηση του δικαιώματος στους Δήμους να ενοικιάζουν τις παραλίες έναντι αμοιβής καθώς, όπως αναφέρει η υπ’ αριθμόν 646/2015 απόφαση του το Ε΄ τμήματος, αυτές αποτελούν δημόσια κτήση. Ουσιαστικά το δικαστήριο βάζει προσωρινή φραγή στην δυνατότητα των παράκτιων δήμων να εκμεταλλεύονται τις παραλίες αποκομίζοντας οικονομικά οφέλη από αυτή προκειμένου να τοποθετούνται καθίσματα, ομπρέλες, ξαπλώστρες, αναψυκτήρια, κανό, θαλάσσια ποδήλατα, κ.λπ.. Το δικαστήριο θεωρεί ότι αυτή η εκχώρηση δεν μπορεί να γίνεται συλλήβδην για όλη την Ελλάδα με μία μόνο υπουργική απόφαση.
Ουσιαστικά ακυρώνεται η (1038460/2439/Β0010/15.4.2009) Κοινή Απόφαση των υφυπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών περί απευθείας παραχώρησης έναντι ανταλλάγματος του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών στους ΟΤΑ α΄ βαθμού.
Την σχετική προσφυγή είχε κάνει πριν από 4 χρόνια ο δικηγορικός σύλλογος Αθηνών στο ΣτΕ. Να σημειωθεί πάντως ότι η απόφαση δεν είναι οριστική. Λόγω της σοβαρότητας του θέματος και των συνεπειών που θα έχει, το Ε΄ τμήμα έχει παραπέμψει το θέμα στην ενισχυμένη 7μελη σύνθεση του Συμβουλίου, προς οριστική απόφαση.
Το σκεπτικό
Στο σκεπτικό του, το δικαστήριο καθιστά σαφές ότι στα κοινόχρηστα πράγματα περιλαμβάνονται ο αιγιαλός και η παραλία, τα οποία ανήκουν στη δημόσια κτήση και προορίζονται για την άμεση εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού, ο οποίος συνίσταται στην κοινοχρησία τους.
Σε συνδυασμό δε με τις διατάξεις του Ν. 2971/2001 για την προστασία του οικοσυστήματος των παράκτιων ζωνών, η παραχώρηση δικαιωμάτων απλής χρήσης στους ΟΤΑ επιτρέπεται για την άσκηση δραστηριοτήτων οι οποίες είναι ήπιες και συμβατές με τον προορισμό τους ως κοινόχρηστων μόνο κατά περίπτωση και μεμονωμένα και αφού προηγηθεί λεπτομερής και εξατομικευμένη κρίση της διοίκησης «συνοδευόμενη από τα αναγκαία διαγράμματα, με την οποία θα τίθενται και οι αναγκαίοι όροι και περιορισμοί ενόψει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του υπό παραχώρηση συγκεκριμένου τμήματος του αιγιαλού, προκειμένου να διασφαλισθεί και η κατά προορισμό χρήση του ως κοινόχρηστου αγαθού».
Το δικαστήριο κρίνει πως η ΚΥΑ είναι παράνομη σε δύο σημεία:
1. Το πρώτο αφορά “τη συλλήβδην παραχώρηση με την προσβαλλόμενη ΚΥΑ του συνόλου των αιγιαλών της χώρας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ που βρίσκεται εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως της παρ. 5 του άρθρου 13 του Ν. 2971/2001”. Παράλληλα, λόγω της μεγάλης σημασίας του παράκτιου χώρου ως στοιχείου του φυσικού περιβάλλοντος, κατά τον παραπάνω νόμο η αρμοδιότητα παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας ανήκει και στον υπουργό Περιβάλλοντος, από κοινού με τους υπουργούς Οικονομικών και Εσωτερικών.
2. Το δεύτερο συνδέεται με την παραχώρηση της εκμετάλλευσης από τους ΟΤΑ σε τρίτους. Όπως τεκμηριώνεται στην απόφαση, “η έγκριση των υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών για την περαιτέρω μεταβίβαση σε τρίτους του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας εκ μέρους των ΟΤΑ ως παραχωρησιούχων χορηγείται κατά περίπτωση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του νομοθέτη για την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων που κινδυνεύουν από την υπερεκμετάλλευση και να διαφυλαχθεί η κοινοχρησία τους, δεδομένου άλλωστε πως δεν νοείται συλλήβδην εκ των προτέρων έγκριση εκ μέρους των αρμοδίων υπουργών μεταβιβάσεων που θα χωρίσουν μελλοντικά. Τούτο διότι αφενός έτσι απεμπολούν την αρμοδιότητα ασκήσεως εποπτείας επί των πράξεων των ΟΤΑ, ενώ ταυτόχρονα θέτουν σε διακινδύνευση τα παράκτια οικοσυστήματα.
Συνεπώς, η διάταξη του άρθρου 8 της προσβαλλόμενης ΚΥΑ, με την οποία εγκρίνεται η περαιτέρω μεταβίβαση του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας από τους ΟΤΑ α΄ βαθμού προς τρίτους, είναι εκτός των ορίων της εξουσιοδοτήσεως του άρθρου 15 παρ. 3 του Ν. 2971/2001″. Λόγω της σπουδαιότητας του θέματος η υπόθεση παραπέμπεται στην επταμελή σύνθεση του τμήματος με δικάσιμο την 3η Ιουνίου 2015.
Αντίδραση από την Κεντρική Ενωση Δήμων
Με αφορμή την απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε παράνομη «η συλλήβδην παραχώρηση» με Κοινή Υπουργική Απόφαση του συνόλου των αιγιαλών και παραλιών στους ΟΤΑ α΄ βαθμού καθώς και η μεταβίβαση σε τρίτους εκ μέρους των ΟΤΑ του δικαιώματος απλής χρήσης, απόφαση η οποία παραπέμπεται λόγω μείζονος σπουδαιότητας στην κρίση της επταμελούς σύνθεσης του ίδιου τμήματος, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
« Η ΚΕΔΕ εκφράζει την αντίθεσή της στην απόφαση του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, γιατί θεωρεί βάσιμα ότι οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις για την παραχώρηση δικαιώματος χρήσης αιγιαλού και παραλίας στους δήμους, έχουν διαχρονικά συμβάλει στην καθαριότητα των ακτών, στη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος χώρου, στην τουριστική αξιοποίηση, την εξυπηρέτηση και την ασφάλεια των λουομένων, με την τοποθέτηση ναυαγοσωστών, αλλά και στην εξασφάλιση για όλα τα παραπάνω ανταποδοτικών εσόδων για τους δήμους.
Η ΚΕΔΕ θα ασκήσει παρέμβαση κατά τη νέα δικάσιμο ώστε οι δήμοι να διατηρήσουν αυτό τους το δικαίωμα. Σε κάθε όμως περίπτωση και ανεξαρτήτως της έκβασης του ζητήματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η ΚΕΔΕ θα προτείνει στα συναρμόδια υπουργεία ευθεία νομοθετική ρύθμιση έτσι ώστε η χρήση και διαχείριση των ακτών να παραχωρηθεί στους δήμους».