Το κείμενο της ομιλίας του Προέδρου του Ε.Σ. στις 26 Μαΐου 2023
Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή, έγραφε ο συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ κατά την ταραγμένη περίοδο των αρχών του 19ου αιώνα στο Παρίσι. Στις μέρες μας δεν χρειάζεται να ανοίξουμε σχολεία για να κλείσουμε φυλακές. ΄Εχουμε το πλεονέκτημα η γνώση να διαχέεται απλόχερα από παντού. Χρειάζεται όμως οι πολίτες να απολαμβάνουν δημόσιες λειτουργίες όπως αυτές που παρέχει μια μεγάλη και σοβαρή Βιβλιοθήκη.
Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που παρουσιάζουμε τη μελέτη για τη Συντήρηση του βιβλιακού και αρχειακού υλικού της Δημόσιας Βιβλιοθήκης καθώς ευελπιστούμε ότι το περιεχόμενο της θα μας επιτρέψει να αποκαταστήσουμε εκατοντάδες φθαρμένα από τους μύκητες, βιβλία και να τα επαναφέρουμε σε μια μορφή που θα τα απολαμβάνουν οι επόμενες γενιές δίχως τα σημερινά τους προβλήματα.
Όταν αναλάβαμε καθήκοντα ως μέλη του Εφορευτικού Συμβουλίου στα μέσα του 2019, βρεθήκαμε ενώπιον ενός πλήθους προβλημάτων που είχαν να κάνουν με τις απαραίτητες υποδομές λειτουργίας της βιβλιοθήκης αλλά και με τα προβλήματα της χρόνιας εγκατάλειψης των παλαιών βιβλίων, ορισμένες εκατοντάδες εκ των οποίων έρχονται από τα βάθη των αιώνων. Και όσο μελετούσαμε τα προβλήματα και τις ανάγκες, τόσο περισσότερο καταλαβαίναμε για ποιους λόγους η Βιβλιοθήκη μας, μια από τις πιο παλιές και ιστορικές της Ελλάδος, είχε περιέλθει στην κατάσταση που την βρήκαμε.
Το παλιό προσωπικό της είχε συνταξιοδοτηθεί δίχως να έχει αναπληρωθεί επαρκώς και οι προϋπολογισμοί του Υπουργείου Παιδείας, δεν εκτελούνταν με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των πιστώσεων να επιστρέφει στο Υπουργείο Παιδείας και κάποιες περιορισμένες δαπάνες να μην αφορούν τα μεγάλα προβλήματα της Βιβλιοθήκης.
Η πρόκληση ήταν μεγάλη και οι αποφάσεις που λάβαμε ήταν δύσκολες και με μεγάλο ρίσκο. Το ευτύχημα ήταν ότι στο νέο Εφορευτικό Συμβούλιο συμμετείχαν εξαίρετοι συμπολίτες μας που δεν είχαν μόνο γνώσεις αλλά είχαν και την τόλμη να προχωρήσουν σε τομές. Και αν καταφέραμε να προχωρήσουμε σε αυτές τις τομές ήταν επειδή στο Συμβούλιο μας υπήρχε σύμπνοια απόψεων, αλληλοσεβασμός και πίστη στον σκοπό της ολοκληρωμένης αναγέννησης της Βιβλιοθήκης.
Από αυτό εδώ το βήμα θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη προς όλα τα μέλη του Συμβουλίου για την ωριμότητα που επέδειξαν, αλλά και προς την πολιτική ηγεσία και τους θεσμούς της τοπικής κοινωνίας που μας υποστήριξαν.
Σύμφωνα με το νόμο τα Μέλη του Ε.Σ. είναι πολίτες αναγνωρισμένου κύρους, με σημαντικό έργο στους τομείς των γραμμάτων, του πολιτισμού και των επιστημών.
Είχαμε την τιμή εκείνη την περίοδο να προτείνουμε στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και να γίνουν αποδεκτά ως τακτικά μέλη του Ε.Σ. τον συγγραφέα και ιστορικό Νίκια Λούντζη, με καθήκοντα Αντιπροέδρου και με μεγάλο αποθεματικό γνώσεων για τη πολύτιμη ιστορική κληρονομιά της Ζακύνθου και του Ιόνιου χώρου, την πρώην διευθύντρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους και πανεπιστημιακό σήμερα Μαριέττα Μινώτου που η εμπειρία της και οι γνώσεις μας βοήθησαν να διαχειριστούμε επιτυχώς πολλά προβλήματα και τον έμπειρο Δ/ντή της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ευάγγελο Αγγελούση.
Δίπλα μας συμμετείχε ως εκπρόσωπος του Δήμου Ζακύνθου ο πολιτικός μηχανικός Ανδρέας Μαρινάκης (με αναπληρωτή του τον μουσικό Άγγελο Σεβαστιάδη) που συνέδραμε στο έργο της Βιβλιοθήκης με την πείρα και τις γνώσεις του.
Ως αναπληρωματικά μέλη του Εφορευτικού Συμβουλίου είχαμε τον εκπαιδευτικό Παναγιώτη Κλάδη, αναπληρωτής Προέδρου, τον εκπαιδευτικό Αθανάσιο Ανδρίτσο αναπληρωτής Αντιπροέδρου, και τις κ.κ. Τόνια Στραβοπόδη νομικό και Ιωάννα Βαρβαρίγου εκπαιδευτικό, ως αναπλωτηματικά μέλη του Ε.Σ.
Δυστυχώς ο κ. Νίκιας Λούντζης παραιτήθηκε το Νοέμβρη του 2019 για λόγους υγείας. Παρά ταύτα η συμβολή του στο έργο μας ήταν πολύτιμη και συμμετείχε σε όλες τις κρίσιμες αποφάσεις μας. Στη Θέση του τοποθετήθηκε και παραμένει έως σήμερα, ως αντιπρόεδρος, η εκπαιδευτικός κα Φιλιππίτσα Μάργαρη.
Κυρίες και κύριοι, αν σήμερα νιώθουμε ικανοποιημένοι για το έργο μας είναι επειδή η ξεχασμένη από πολλούς στο παρελθόν, Βιβλιοθήκη, έχει αποκτήσει λειτουργικότητα, αίγλη, φήμη και ακτινοβολία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Καθημερινά επισκέπτονται την Βιβλιοθήκη μας επιστήμονες, ερευνητές αλλά και απλοί τουρίστες που έχουν ακούσει ή διαβάσει για το πόση σπουδαία και σημαντική είναι.
Πριν λίγο καιρό είχαμε προσκαλέσει ένα διάσημο αρχαιολόγο, τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ Gert Jan Weijngaarten. ΄Οταν λοιπόν τον ρωτήσαμε πως θα μπορούσαμε να διευκολύνουμε το ταξίδι του και την παραμονή του στη Ζάκυνθο, μας απάντησε ότι δεν θέλει απολύτως τίποτα και ότι είναι τιμή του που τον καλέσαμε να μιλήσει στη Βιβλιοθήκη μας.
Η δική μας ευγνωμοσύνη για την παρουσία του μεταφράστηκε με ένα καλό δείπνο, μετά την ομιλία του, σε ένα εστιατόριο το οποίο μάλιστα αποπληρώθηκε εντελώς ιδιωτικά, δίχως επιβάρυνση του, ούτως ή άλλως, περιορισμένου προϋπολογισμού της Βιβλιοθήκης μας.
Η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου έως το 2019 υπολειτουργούσε και εμφάνιζε τις εξής αδυναμίες:
Το μεγαλύτερο μέρος των αιθουσών, του αναγνωστηρίου και των βιβλιοστασίων ήταν κλειστά, γεμάτα υγρασία, με φθορές στους τοίχους και πολλά από τα βιβλία ήταν στα πατώματα.
Το προσωπικό αποτελούσαν μια αποσπασμένη εκπαιδευτικός και μία μόνιμη υπάλληλος και η εκτέλεση του προϋπολογισμού και του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ήταν περιορισμένη στα ελάχιστα λειτουργικά έξοδα. Σήμερα έχουν αποκατασταθεί όλοι οι χώροι της Βιβλιοθήκης και το προσωπικό αποτελείται από δύο μόνιμους υπαλλήλους, και 4 αποσπασμένους εκπαιδευτικούς.
Για την βελτίωση της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης το Εφορευτικό Συμβούλιο προχώρησε στην πλήρη απορρόφηση όλων των πιστώσεων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και αξιοποίησε την προσφορά του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και της τοπικής κοινωνία που ήθελαν να δουν την αρχαιότερη Βιβλιοθήκη της χώρας, να αποκαθιστά την λειτουργία της.
Έτσι άμεσα ξεκίνησαν οι παρεμβάσεις και σήμερα, τρία χρόνια μετά έχουμε καταγράψει τα εξής:
ΕΡΓΑ – ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Αποκατάσταση ζημιών από το σεισμό του 2006 και επαναλειτουργία του Αναγνωστηρίου.
Πλήρης ανακατασκευή τουαλετών.
Ελαιοχρωματισμοί τοιχοποιίας και κουφωμάτων Βιβλιοθήκης
Εγκατάστασης συστημάτων θέρμανσης – κλιματισμού και τοποθέτηση αφυγραντήρα στο μεγάλο βιβλιοστάσια
Νέες επιτοίχιες βιβλιοθήκες, προθήκες, ραφιέρες, καθίσματα, κουρτίνες κλπ.
Νέοι σύγχρονοι υπολογιστές
Επέκταση ίντερνετ και χρήση του από τους αναγνώστες
Συστήματα Πυρασφάλειας πυρανίχνευσης
Συναγερμός και κάμερες ασφαλείας
Πλήρης ανακαίνιση ηλεκτρολογικής εγκατάστασης
Νέα σύγχρονη αποθήκη βιβλίων στην οδό Μαρούδα στα Ντουρέϊκα
Δημιουργία καταστήματος διάθεσης εκδόσεων και βιβλίων εντός της Βιβλιοθήκης
Μελέτη προληπτικής συντήρησης και αποκατάστασης βιβλιακού πλούτου
2. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ
Πλήρης Απογραφή βιβλίων και υλικού μετά από δεκαετίες
Ηλεκτρονική καταλογογράφηση και ετικετογράφηση βιβλίων
Μελέτη και καταγραφή του Αρχείου Ντίνου Κονόμου
Εκδόσεις βιβλίων. Λεύκωμα φωτογραφιών James Βaker και Αρχείου Ντίνου Κονόμου
3. ΔΩΡΕΕΣ
Αντώνη Κουρκουμέλη, Δωρεά Σπάνιων πετρωμάτων από μετεωρίτες
Φώτη Πάλλα , Δωρεά σημαντικά νομικών και λογοτεχνικών εκδόσεων
Δωρεά απεντόμωση 300 παλαιών βιβλίων από ίδρυμα Society For The Preservation Of Rare Books, του Πανεπιστημιου της Οξφόρδης.
4. ΔΡΑΣΕΙΣ
Κύκλος Εκδηλώσεων λόγου και τέχνης με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό
Εκθέσεις αντικειμένων και σπάνιων βιβλίων
Παρουσίαση σύγχρονων εκδόσεων
Προγράμματα εκπαιδευτικού περιεχομένου σε συνεργασία με σχολεία και εκπαιδευτικούς
5. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Προγραμματική σύμβαση με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Προγραμματική σύμβαση με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Κλείνοντας την αναφορά μου στις συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγεννήθηκε η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου οφείλω να ευχαριστήσω το προσωπικό της υπηρεσίας που υποστήριξε τις προσπάθειες του Εφορευτικού Συμβουλίου και συνέβαλλε στην επιτυχία του εγχειρήματος.
Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω την μόνιμη υπάλληλο, Διονυσία Κορφιάτη, την Βιβλιοθηκονόμο (με διάθεση), Μαρία Κάνδηλα και τους αποσπασμένους εκπαιδευτικούς, Μαρία ΄Αγριου, Ζωή Ρέτση, Βιργινία Μαντά και Γιάννη Μαρίνο.
Φίλιππος Συνετός