Με συγκίνηση και σεβασμό, η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου θα υποδεχθεί σε λίγες ημέρες μία από τις σημαντικότερες δωρεές που έχουν γίνει στην πολύχρονη διαδρομή της.
Η οικογένεια Φραγκόπουλου, μια από τις αρχαιότερες της Zακύνθου, με ρίζες στα χρόνια του Βυζαντίου από τον 12ο αιώνα, προσέφερε ένα πολύτιμο σύνολο ιστορικών κειμηλίων, έργων τέχνης, σπάνιων εγγράφων και βιβλίων από τα αρχεία της, σε ένδειξη σεβασμού και αγάπης προς την ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων της και την μακραίωνη ιστορία της.
Σε μια εποχή που πολύτιμοι θησαυροί της Ζακύνθου κλέπτονται, χάνονται ή καταστρέφονται, η πράξη αυτή της οικογένειας Φραγκόπουλου έρχεται να μας υπενθυμίσει πως θα πρέπει να διαχειριζόμαστε τους πολύτιμους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς και πως θα πρέπει να τους κάνουμε κτήμα της κοινωνίας και όχι βορά των άνομων συμφερόντων.
Η γενναιόδωρη αυτή προσφορά δεν αποτελεί μόνο μία σπουδαία πράξη πολιτισμικής ευαισθησίας, αλλά και έναν διαχρονικό σύνδεσμο ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Η Βιβλιοθήκη τιμά και ευχαριστεί θερμά την οικογένεια Φραγκόπουλου, που με την πράξη της αυτή.
Τα κειμήλια
Ο κ. Μίλτος Φραγκόπουλος, απόγονος του Σπυρίδωνα, Θεόφιλου Φραγκόπουλου που σκοτώθηκε πολεμώντας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Οθωμανούς το 1905, μίλησε στον -Ε- αναφορικά με την δωρεά των σπουδαίων κειμηλίων της οικογένειας, στην Βιβλιοθήκη της Ζακύνθου:
“Η δωρεά αυτή έχει να κάνει με τα οικογενειακά κειμήλια, τα οποία διασώθηκαν μέσα στο πέρασμα του χρόνου από μια οικογένεια όπου έχει καταγεγραμμένη παρουσία στην Ζάκυνθο από το 1502.
Αυτή η οικογένεια το 1572 εντάχτηκε στη χρυσή βίβλο των Ευγενών, το λεγόμενο Libro d’Oro.
Από το 1626 έχει διασωθεί ένας τόμος με συμβολαιογραφικές πράξεις που δείχνουν την ζωή της συγκεκριμένης οικογένειας τα τελευταία 400 χρόνια. Στην ουσία, είναι οι πράξεις από το 1626 έως το 1828. Μπορεί κάποιος αυτό το αρχείο, να το ερευνήσει και να το μελετήσει, ως ένα μέρος της κοινωνικής ζωής της Ζακύνθου μέσα από την διαδρομή της οικογένειας.
Τα συμβολαιογραφικά έγγραφα είναι κυρίως προικοσύμφωνα, διαθήκες, αγοροπωλησίες και δικόγραφα”.
Η πορεία μέσα στους αιώνες
Ο κ. Μίλτος Φραγκόπουλος μίλησε στον -Ε- για την διαδρομή της οικογένειας Φραγκόπουλου:
“Στις αρχές του 19ου αιώνα έχουμε έναν Φραγκόπουλο, ο οποίος γίνεται Βουλευτής και γερουσιαστής, έχοντας σπουδάσει στην Ιταλία την δεκαετία του 1820.
Ο γιος αυτού, ο Θεόφιλος Φραγκόπουλος, είναι ο Γραμματέας και ο λογογράφος του Κων/νου Λομβάρδου. Μετέπειτα, αυτός θα είναι ένας από τους δικαστές που αθωώνουν τον Χαρίλαο Τρικούπη στην περίφημη δίκη του.
Αυτή του η πράξη τον “οδηγεί” σε δυσμενείς μεταθέσεις αλλά και σε μια αργή υπηρεσιακή εξέλιξη. Έτσι, γίνεται από Πρωτοδίκης, Πρόεδρος των Πρωτοδικών και μετέπειτα Εφέτης, μέσα σε μια δεκαετία.
Αργότερα θα επιχειρήσει να πολιτευτεί για να εκφράσει την διαμαρτυρία του ως ανεξάρτητος υποψήφιος Βουλευτής στην Ζάκυνθο το 1891. Φυσικά, θα χάσει πολλά χρήματα και ύστερα θα φύγει για την Κέρκυρα.
Ο αδελφός του νόνου μου, από τη μητέρα μου, ο Σπυρίδων Θεοτόκης είναι ένας από τους Μακεδονομάχους που σκοτώνονται το 1905.
Η οικογένεια Φραγκόπουλου από το 1922 αποχώρησε από την Ζάκυνθο, όταν ο νόνος μου πούλησε το τελευταίο κτήμα μας, καθώς έπρεπε να επιβιώσει στην Αθήνα, έχοντας χάσει την θέση του.
Αυτό έγινε το 1922 όπου τότε υπηρετούσε στη στρατιωτική δικαιοσύνη. Πέθανε 60 χρονών παρότι ήταν ακόμα ενεργός στο επάγγελμα του.
Μετά η οικογένεια χάθηκε από τη Ζάκυνθο. Την δεκαετία του 1960 κανένας δεν θυμόταν την ύπαρξη αυτής της οικογένειας. Στην Πόλη υπάρχει μόνο ένας μικρός δρόμος όπου έχει πάρει το όνομα Φραγκόπουλος, χωρίς να εξηγεί την ιστορία αυτού του ανθρώπου”.
Η δωρεά στην Βιβλιοθήκη
Ο κ. Μίλτος Φραγκόπουλος αναφέρθηκε στους λόγους που εμπιστεύτηκε την Βιβλιοθήκη της Ζακύνθου για την παραχώρηση αυτών των σπουδαίων κειμηλίων:
“Ήταν ευτυχής για όλους μας η συγκυρία που γνωριστήκαμε με τον κ. Φίλιππο Συνετό.
Υπήρχαν κάποια πράγματα που διασώθηκαν μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια και έπρεπε να δούμε τι θα τα κάνουμε.. Τα έφερε ο νόνος μου στο σπίτι μας στην Αθήνα. Αυτά διασώθηκαν και από την σεισμοπυρκαγιά της Ζακύνθου το 1953.
Όλα αυτά βρίσκονταν στο σπίτι που μεγάλωσε ο πατέρας μου στην Αθήνα. Ύστερα, μεταφέρθηκαν στο σπίτι που γεννήθηκα και μεγάλωσα εγώ. Ολα αυτά τα κειμήλια δεν χωρούσαν στα σύγχρονα σπίτια. Είχαμε ένα έπιπλο με μεγάλα συρτάρια όπου μέσα είχε πολλά χαρτιά. Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να καταφέρω να ξεδιαλύνω όλα αυτά. Τα 5 πορτρέτα που διασώθηκαν βρήκαν την θέση τους στο μητρικό μου σπίτι. Μετά δεν χωρούσαν πουθενά.».
Η “επιστροφή” μας στη Ζάκυνθο ξεκίνησε με την εγκατάσταση της προτομής του μακεδονομάχου Φραγκόπουλου, εκεί που προσεισμικά υπήρχε η γειτονιά με τα σπίτια μας. Δηλαδή στο σημερινό ΞΕΝΙΑ.
Είχαμε κάποιες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις με το Δήμο. Όμως, ο κ. Φίλιππος Συνετός μπόρεσε και το υποστήριξε όλο αυτό και έτσι υλοποιήθηκε η παρουσία της προτομής στην Πόλη της Ζακύνθου. Στη συνέχεια έβαλε ως στόχο και το καταφέραμε να γίνει η δωρεά όλου αυτού του καλλιτεχνικού και αρχειακού υλικού προς την Βιβλιοθήκη.”
Τι περιλαμβάνει η δωρεά
Με επιστολή τους προς την. Δ.Ι.Β.Ζ. και τον πρόεδορς της οι αδελφοί Μίλτος Δημήτρης φραγκόπουλος αναφέρουν τα εξής:
Κον Φίλιππο Συνετό Πρόεδρο του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ζακύνθου
ΘΕΜΑ: Δωρεά οικογένειας Φραγκοπούλου
Αγαπητέ κ. Συνετέ,
Κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για μία ακόμη φορά για την τόσο αποτελεσματική συμβολή σας στην ολοκλήρωση των διαδικασιών για την ευόδωση της αρχικής δωρεάς μας προς τον Δήμο Ζακυνθίων, με την ανέγερση της προτομής του υπέρ πατρίδος πεσόντα το 1905 μακεδονομάχου θείου μου Σπυρίδωνα Θεοφίλου Φραγκόπουλου, στα τέλη Δεκεμβρίου 2023 σε σημείο κοντά στη θέση όπου έστεκε παλαιότερα το σπίτι των Φραγκόπουλων.
Σε συνέχεια των επαφών μας τόσο τηλεφωνικών, όσο και δια ζώσης, θα ήθελα να καταθέσω και εγγράφως την πρόθεσή μας, εμού και του αδελφού μου, να δωρίσουμε στο ίδρυμά σας ένα μικρό σύνολο σωζόμενων κειμηλίων και τεκμηρίων της οικογένειάς μας, η παρουσία της οποίας στο νησί χρονολογείται από τουλάχιστον το 1503, δηλ. περισσότερο από μισή χιλιετία.
Πρόκειται για πέντε ζωγραφικούς πίνακες, προσωπογραφίες μελών της οικογενείας από τα μέσα του 18ου έως τα μέσα του 19ου αιώνα, ένα πολυσέλιδο κώδικα με έγγραφα της οικογένειας (διαθήκες, προικοσύμφωνα, συμφωνητικά αγοραπωλησιών, δικόγραφα κ.α.) από το 1627 έως το 1828, αλληλογραφία των δεκαετιών 1820-30 μεταξύ πατέρα (Θεόφιλου Φρ) στη Ζάκυνθο και γιου που σπουδάζει στην Ιταλία (και στη συνέχεια εκλέγεται βουλευτής και γερουσιαστής της Ιονίου Βουλής – Δημήτριου Φρ.), δημοσιεύματα του τύπου της εποχής για την υπόθεση του άρθρου ‘Τις πταίει;’ του Χ. Τρικούπη, στην αθώωση του οποίου συνέβαλε αποφασιστικά ο προπάππους μου δικαστικός Θεόφιλος Φρ. (ο οποίος εργάστηκε και ως γραμματέας και λογογράφος του Λομβάρδου), δημοσιεύματα σχετικά με τον θάνατο του Σπ. Φραγκόπουλου κατά τον Μακεδονικό αγώνα, καθώς και μια επιλογή βιβλίων από την οικογενειακή βιβλιοθήκη από το 1790 και μετά, μεταξύ των οποίων και μια έκδοση της πρώτης εγκυκλοπαίδειας του ιταλικού διαφωτισμού.
Το υλικό αυτό εκτός από τη συναισθηματική αξία που έχει για εμάς, μπορεί να φανεί χρήσιμο σε ερευνητές της ιστορίας της Ζακύνθου και ταυτόχρονα να αποτελέσει ένα απτό, υλικό, στοιχείο που συντηρεί την ιστορική μνήμη και φέρνει το παρελθόν πιο κοντά μας σαν κάτι που πράγματι υπήρξε, ως έκθεμα σε μια επισκέψιμη μουσειακή συλλογή.
Εγώ και ο αδελφός μου θα ήμασταν πραγματικά ευτυχείς αν ξέραμε ότι κάποιος εκτιμά αυτό το υλικό και το φροντίζει, και θα νιώσουμε αληθινά ευγνώμονες αν δεχόσαστε αυτή την μικρή προσφορά μας προς τον τόπο της καταγωγής μας.
Με τιμή
Μίλτος και Δημήτρης Φραγκόπουλος
Η μεταφορά του υλικού στη Ζάκυνθο θα γίνει τις αρχές Σεπτεμβρίου και η επίσημη εγκατάσταση τους, θα γίνει στην διάρκεια ειδικής τελετής στις 20 Σεπτεμβρίου.
Η “πατρίς ευγνωμονούσα” αυτούς που σέβονται, την ιστορία, την κοινωνία και τον πολιτισμό της!
ΟΛΓΑ ΓΚΟΥΣΚΟΥ