Το απόγευμα της Δευτέρας 6 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Βρυξελλών εκδήλωση με θέμα «Η Ευρώπη θυμάται τον Ούγκο Φώσκολο», η οποία ήταν υπό την αιγίδα των πρεσβειών της Ελλάδας και της Ιταλίας στο Βέλγιο.
Η προσπάθεια για να γίνει γνωστό το έργο με την ανεγερθείσα οικία του ποιητή και με το μουσείο Φώσκολου, διευρύνεται και παίρνει ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. Η συγκίνηση για την παρουσία της δουλειάς που έχει γίνει για να προβληθεί ο μεγάλος ποιητής, σε αίθουσα του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, είναι για όλους τους Ζακυνθινούς, όπως και η περηφάνια για ότι έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα.
Στην εκδήλωση έλαβε μέρος το Πολιτιστικό Σωματείο «Ούγκος Φώσκολος» με ομιλία του Προέδρου του Φίλιππου Συνετού.
Στο χαιρετισμό της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ανέφερε:
Με ιδιαίτερη χαρά χαιρετίζω τη διεξαγωγή της ημερίδας «Η Ευρώπη θυμάται τον Ούγο Φώσκολο», με την επιμελημένη συνδιοργάνωση των πρεσβειών της Ιταλίας και της Ελλάδας στις Βρυξέλλες, του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βρυξελλών, του Ιταλικού Πολιτιστικού Ινστιτούτου Βρυξελλών, του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ούγος Φώσκολος» της Ζακύνθου και του Ιδρύματος Διεθνών Νομικών Μελετών Ηλία Κρίσπη και Αναστασίας Σαμαρά-Κρίσπη.
Πρόκειται για μια καθόλα αξιέπαινη πρωτοβουλία, καθώς το σύντομο, αλλά πυκνό πρόγραμμα της ημερίδας μας ξανασυστήνει μια ουμανιστική μορφή του Νότου της Ευρώπης. Εναν επιφανή εκπρόσωπο της νεότερης ιταλικής γραμματείας, με ρίζες, όμως, ελληνικές και αξίες οικουμενικές.
Ο Ούγος Φώσκολος γεννιέται στη Ζάκυνθο, το 1778, από Βενετό πατέρα και Ελληνίδα μητέρα. Εγκαταλείπει οριστικά το νησί του, 16 χρόνια αργότερα, για να περιπλανηθεί στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ελβετία. Θιασώτης των φιλελεύθερων ιδεών και κήρυκας της εθνικής χειραφέτησης, τόσο των Ιταλών και των Ελλήνων, θα βιώσει τη δίωξη και θα καταλήξει το 1816 στο Λονδίνο, όπου μετά από πολλές βιοτικές δυσκολίες θα φύγει από τη ζωή το 1827, μόλις 49 ετών, έχοντας προλάβει να συναντήσει τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Η είδηση του θανάτου του θα προκαλέσει βαθιά συγκίνηση και στη γενέτειρά του, όπου θα τελεστεί μνημόσυνο και τον επικήδειο θα εκφωνήσει ο νεαρός Διονύσιος Σολωμός.
Η μνήμη του στη Ζάκυνθο θα παραμείνει ζωντανή. Ήδη από το 1885, ο τοπικός Δήμος αγοράζει το πατρικό του σπίτι και στεγάζει εκεί τη βιβλιοθήκη του, που ονομάζει «Φωσκολιανή». Ενώ στον αιώνα μας, ο δραστήριος Πολιτιστικός Σύλλογος «Ούγος Φώσκολος», που ιδρύεται το 2009, φροντίζει με το έργο του να αναζωογονεί το ενδιαφέρον για το βίο και το έργο του ποιητή, εξερευνώντας νέες προσεγγίσεις και των δύο.
Ο Φώσκολος επηρεάζεται νωρίς από το νέο ριζοσπαστικό ρεύμα, που κατακτά την Ευρώπη, και εξελίσσεται σε έναν γνήσιο δημοκράτη. Το 1824, μια κρίσιμη χρονιά για την Ελληνική Επανάσταση, εκφράζει την επιθυμία να κατέλθει στην εμπόλεμη Ελλάδα και να συμμετάσχει ενεργά στον Αγώνα. Η επιθυμία του δεν θα εκπληρωθεί ποτέ. Ο Φώσκολος θα πεθάνει τρία χρόνια αργότερα. Η επιρροή του, όμως, θα μείνει ζωντανή και ισχυρή, καθώς το έργο του ασκεί ακατανίκητη έλξη στους πρωτεργάτες της ιταλικής ενοποίησης.
Ο Φώσκολος συμβαδίζει με τα μεγάλα ρεύματα, που σχηματίζονται στην Ευρώπη, στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα: Την ανάδυση του πολιτικού φιλελευθερισμού, την εμφάνιση των ριζοσπαστικών ιδεών, τα κινήματα εθνικής χειραφέτησης, που δίνουν ώθηση στην άνοδο και τη σταδιακή επικράτηση του έθνους-κράτους. Με τα μέτρα της εποχής είναι, ας μου επιτραπεί ο αναχρονισμός, ένας πρώιμος διανοούμενος, που δεν απομονώνεται στην τέχνη του, αλλά βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των αγώνων για πολιτική και κοινωνική πρόοδο.
Ο Ούγος Φώσκολος αποτελεί γέννημα, ασφαλώς, της μακραίωνης παρουσίας των Ενετών στον ελληνικό χώρο και της όσμωσής τους με τον τόπο, που συνέβαλε σημαντικά στην άνθηση των γραμμάτων και λειτούργησε ως δίοδος επαφής των Ελλήνων με τα σύγχρονα πνευματικά ρεύματα και των ιδανικών του Διαφωτισμού. Αποτελεί, όμως, και μια πρώιμη ενσάρκωση της Ευρώπης, ως λόγιος που γεννιέται στη Ζάκυνθο και ξεδιπλώνει την τέχνη του στην Ιταλία.
Γι’ αυτό και ο τίτλος της ημερίδας είναι όχι μόνο προσφυής, αλλά και ουσιαστικός, καθώς συστήνει μια μορφή των ευρωπαϊκών γραμμάτων, που γεννήθηκε και έζησε στον Νότο της ηπείρου μας, σε ένα μεγάλο ακροατήριο, στη γεωγραφική καρδιά της ηπείρου και το νευραλγικό κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διαστάσεις της φυσιογνωμίας του και της κληρονομιάς που είναι βέβαιο ότι θα αναδειχθούν γόνιμα από τις εισηγήσεις της ημερίδας σας. Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες της.