Το Μουσείο Κατοχής και Εθνικής Αντιστάσεως, είναι μια σχεδόν άγνωστη στους πολλούς συλλογή όπλων καιι ενθυμημάτων από την περίοδο 1940-1944 και περιλαμβάνει υλικό που συγκέντρωσε μετά τον πόλεμο ο αείμνηστος λόγιος Νικόλαος Βαρβιάννης, Διευθυντής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και των Αρχείων Ζακύνθου έως το 1970.
Ο Νικόλαος Βαρβιάνης συμμετείχε στους δύο μεγάλους Παγκοσμίους Πολέμους ως έφεδρος αξιωματικός του Ναυτικού και κατά την διάρκεια της Κατοχής όσο και στα δύσκολα χρόνια του σεισμού, διέσωσε τα χειρόγραφα του Δ. Σολωμού και άλλα κειμήλια.
Η συλλογή εμπλουτίστηκε στη συνέχεια με δωρεές του Θ. Σαρίκα και του Ν. Αποστολόπουλου. Περιλαμβάνει έγγραφα της περιόδου 1940-1944, γραμματόσημα, χαρτονομίσματα της ιταλικής κατοχής, δελτία πληροφοριών του γραφείου πολιτικών υποθέσεων, στρατιωτικούς χάρτες, εφημερίδες της ιταλικής περιόδου, ενημερωτικά φυλλάδια για την πορεία του πολέμου στην Ευρώπη και δελτία ειδήσεων. Επίσης αποτελείται από ανταποκρίσεις από πολεμικά μέτωπα στην Ευρώπη, δελτία τροφίμων, προκηρύξεις, αποφάσεις του γραφείου πολιτικών υποθέσεων στην Ζάκυνθο, τηλεγραφήματα, ανακοινώσεις, εντολές πληρωμής, αποφάσεις της Νομαρχίας, γερμανικά έγγραφα, προπαγανδιστικό υλικό, παράνομο τύπο, κατάσταση απόρων αναπήρων πολέμου και θυμάτων και κατάσταση μισθοδοσίας πολιτικών υπαλλήλων.
Στο σημείο αυτό εύλογα προκύπτουν στοχασμοί αναφορικά με τους λόγους αυτής της τόσο έντονης απαξίωσης, στους οποίους απαντήσεις δίνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι του Μουσείου. Πράγματι το Μουσείο Κατοχής και Εθνικής Αντιστάσεως είναι ανοιχτό, αλλά λειτουργεί υπό προϋποθέσεις, καθώς τα τελευταία χρόνια γίνεται έρμαιο στην φθορά του χρόνου, αλλά κυρίως του χώρου…
Ο κ. Φίλιππος Συνετός, Πρόεδρος της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ζακύνθου, παρακολουθεί στενά το θέμα και με αφορμή την επίσκεψη της υπουργού παιδείας Νίκης Κεραμέως το 2023 αναφέρει τα εξής:
«Στις 7 Ιουνίου 2023, επισκέφθηκε την Δημόσια Iστορική Βιβλιοθήκη η κα Νίκη Κεραμέως που διετέλεσε υπουργός Παιδείας και θρησκευμάτων σε όλη την διάρκεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη την περίοδος 2019 – 2023.
Μου ζήτησε να δει το χώρο που στεγάζονται τα Γενικά Ιστορικά Αρχεία του κράτους τα οποία όπως είναι γνωστό, φιλοξενούνται στον ισόγειο χώρο της Βιβλιοθήκης, αλλά αποτελούν αποκεντρωμένη υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας.
Όταν εισήλθε το χώρο και χαιρέτησε του εργαζόμενους εκεί, αυθόρμητα το βλέμμα της πήγε στο βάθος, στην αίθουσα που στεγάζεται το Μουσείο Κατοχής και Εθνικής Αντίστασης που ίδρυσε ο αείμνηστος Νίκο Βαρβιάνης τις δεκαετίες 1950 – 1960. Εντυπωσιάστηκε από το περιεχόμενο αλλά εξέφρασε την απορία της για την εγκατάλειψη και την απαξίωση που εδώ και χρόνια βρίσκεται ο χώρος.
Αφού την ενημερώσαμε για το πως δημιουργήθηκε το μικρό αυτό Μουσείο και πως θα μπορούσε να αναβαθμιστεί και να λειτουργήσει ως επισκέψιμος χώρος για το κοινό μου ζήτησε να τις υπενθυμίσουμε το θέμα μετά τις εκλογές που μεσολάβησαν στις 25 Ιουνίου 2023.
Μετά τις εκλογές η κα Κεραμέως ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Εσωτερικών. Έχω ήδη μεταφέρει τη συνομιλία μας αυτή και το ενδιαφέρον της για την αναβάθμιση του Μουσείου Κατοχής και Εθνικής Αντίστασης εκεί που χρειάζεται και αναμένουμε πρωτοβουλίες και εξελίξεις.
Άποψη μου προσωπική, την οποία έχω ήδη εισηγηθεί, είναι ότι πρέπει να παραχωρηθεί ένα μεγάλο δημόσιο κτίριο που θα στεγάσει τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (και νομίζω έχει ήδη βρεθεί και είναι η Στρατολογία) και στον ισόγειο χώρο της Βιβλιοθήκης να ανακαινιστεί και να επεκταθεί το μικρό αυτό Μουσείο για να είναι εφικτή η πρόσβαση του κοινού».