Η καρναβαλική λαϊκή έκφραση στη Ζάκυνθο που πήρε τη μορφή του θεάτρου δρόμου και ονομάστηκε «Ομιλία» οικοδομείται κατά βάση, ως παρωδία της καθημερινότητας. Οι «Ομιλίες», όσον αφορά το περιεχόμενο τους, έχουν ένα κοινό και αναλλοίωτο από το χρόνο χαρακτηριστικό: περιέχουν μια σκηνή που σατιρίζει τον τρόπο απόδοσης αλλά και τους φορείς της δικαιοσύνης, βασιλείς αρχικά και νομομαθείς αργότερα, αβοκάτους, δικαστές και νοδάρους. Από το χαρακτηριστικό αυτό πήραν και το όνομά τους «Ομιλίες», ακόμη και σήμερα στην Ζάκυνθο η λαϊκή έκφραση για την πορεία της διεξαγωγής μιας δίκης είναι: «Μιλήθηκε η δίκη;».
Οι «Ομιλίες» γραμμένες στην λαϊκή ζακυνθινή γλώσσα (ντοπιολαλιά με ιταλικούς και βενετσιάνικους τύπους), απαγγέλλονταν «τραγουδιστά με τόνο πάντα στους πόδες και με παράταση κατά το ζακυνθινό ιδίωμα» από ερασιτέχνες ηθοποιούς σε υπαίθριους χώρους χωρίς σκηνική προετοιμασία. Ήταν πολύ σημαντικό για την επιτυχία της παράστασης, οι ηθοποιοί να είναι «γκιούστοι» στην τραγουδιστή απαγγελία…
Τα έργα του «θεάτρου δρόμου», το «θέατρο εν αγρώ», όπως το αποκαλεί ο Διονύσης Ρώμας, που παίζονταν την περίοδο του καρναβαλιού από ομάδες ερασιτεχνών ηθοποιών, ήταν «Ομιλίες» εφόσον τηρούνταν οι προδιαγραφές, δηλαδή η πρωτότυπη (και ανώνυμη για τις παλιότερες «Ομιλίες») συγγραφή και η σάτιρα της δικαιοσύνης, ή παίζονταν «ως», δηλαδή όπως οι «Ομιλίες», που σημαίνει στην ύπαιθρο από άνδρες μόνο ερασιτέχνες ηθοποιούς, οι οποίοι φορούσαν μάσκες και μετακινούνταν από τη μία γειτονιά της πόλης της Ζακύνθου στην άλλη πάνω σε υποζύγια, αν ανήκαν στα έργα δόκιμων συγγραφέων που διασκευάζονταν ειδικά για να γίνει εφικτό το ανέβασμα τους στις συνθήκες της καρναβαλικής διασκέδασης.
Οι ηθοποιοί «πολίται εκ της εργατικής τάξεως και χωρικοί», όπως το θέτει η Μπουμπουλίδου, ήταν μόνο άνδρες και πάντα μεταμφιεσμένοι. Ομάδες χωρικών ανέβαζαν «Ομιλίες» και στα χωριά της Ζακύνθου, διαφοροποιούνταν, όμως, η μεταμφίεση των συμμετεχόντων και ο χρόνος παράστασης. Ενώ στις παραστάσεις «Ομιλιών» στην πόλη, οι ερασιτέχνες ηθοποιοί εμφανίζονταν πάντα προσωπιδοφόροι, «οι χωρικοί μεταμφιέζονται, αλλά χωρίς προσωπίδα (μορέτα), μόνον χρωματίζουν το πρόσωπον, ως κάμνουν οι παλιάτσοι». Στα χωριά οι «Ομιλίες» παίζονταν την Καθαρά Δευτέρα και όχι την περίοδο του καρναβαλιού, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Δε Βιάζη:
«Κατά την καθαράν Δευτέραν η διασκέδασις δεν έπαυεν. Εγίνοντο τα Κούλουμα κατά τα οποία μετημφιέζοντο οι χωρικοί, οίτινες όμως, αντί προσωπείου, έχριον, ερρύπαινον το πρόσωπον, με φελλόν καϋμένον, μπούτραν και τα τοιαύτα».
Την ζακυνθινή αυτή παράδοση τίμησε φέτος ο σύλλογος Ερωτόκριτος με τον καλύτερο τρόπο. Τα μέλη της ομάδας λαϊκού θεάτρου του συλλόγου έπαιξαν την Καθαρά Δευτέρα την «Ομιλία» του Διονύση Γιατρά Ο φαταούλας Άρχοντας σε διδασκαλία Σπύρου Κονίδη, ο οποίος κράτησε και το ρόλο του Υπουργού Εσωτερικών.
Ο λόγος του ποιητή «Ομιλιών» Διονύση Γιατρά ήταν έξυπνος, ενδιαφέρον και καλογραμμένος και οι ομοιοκαταληξίες του προσεγμένες. Σημειωτέον ότι ο Γιατράς είναι ποιητής και όχι συγγραφέας εφόσον γράφει «Ομιλίες» – γιατί στα πλαίσια του καρναβαλιού ακούσαμε φέτος κι αυτό το οξύμωρο από κάποιον που προφανώς δεν γνώριζε ότι οι συγγραφείς γράφουν σε πεζό λόγο.
Προσεγμένη στη διδασκαλία της ήταν και η απόδοση της «Ομιλίας» και όπου τα πράγματα δυσκόλευαν βοηθούσε πρόθυμα ο υποβολέας Νίκος Γολέμης.
Συγκινητική και ελπιδοφόρα ήταν η συμμετοχή στην ερασιτεχνική παράσταση της νέας γενιάς του Σκουλικάδου: του Δημήτρη Παστού ως Τελάλη, του Γιώργου Λούτα ως Κωσταντή, του Φώτη Κονίδη ως Διονύση και του Ανδρέα Πλέσσα ως πελάτη καφενείου. Οι ερμηνείες των νεαρών ήταν γενικά αξιοπρεπέστατες και κάποιες όπως του Κωνσταντή και του Διονύση, εξαιρετικές.
Ωστόσο σημαντικότερη από την απόδοση των ηθοποιών στην παρθενική τους παράσταση, είναι για όλους εμάς η συνειδητοποίηση ότι ο «Ερωτόκριτος» φροντίζει να προετοιμάσει την επόμενη γενιά λαϊκών θεατρίνων και να εξασφαλίσει ότι η παράδοση των «Ομιλιών» θα μείνει ζωντανή στο νησί μας!
Τους γυναικείους ρόλους απέδωσαν συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων, ο εκπληκτικός Σπύρος Σκιαδόπουλος ως σκερτσόζα Φιορούλα και ο Γιώργος Βλασόπουλος ως Αρχόντισσα (η σκηνή που μπαίνει στα «ενδότερα του μεγάρου» κρατώντας τον εραστή της αγκαλιά ήταν όλα τα λεφτά!!!!!).
Το ταλέντο τους απέδειξαν με το παραπάνω ο Νίκος Κολυβάς ως υπουργός οικονομικών και … εραστής (!) και ο Διονύσιος Πλέσσας ως υπουργός στρατιωτικών. Όπως επίσης και Γιάννης Κεφαλληνός στο ρόλο του Άρχοντα και ο Μπάμπης Στεριώτης ως Μπάρμπας.
Ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου του Σκουλικάδου, τέλος, Νίκος Λούτας κράτησε με την γνωστή του θεατρική δεξιοτεχνία τον ρόλο του καφετζή. Του αξίζουν συγχαρητήρια για την απόδοσή του αλλά και, κι αυτό κατά την γνώμη μου είναι και το πιο σημαντικό, για την συνολική εμφάνιση του συλλόγου από την οποία έλλειπαν οι προχειρότητες που χαρακτήρισαν λόγου χάρη την παράσταση της «Ομιλίας» του Αγγερικού στην πλατεία Αγίου Μάρκου.
ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΑΒΟΥΡΗ